Druga jesień Bereniki
Lato minęło tak prędko, że ledwo je zauważyłam. Jadąc rano do żłobka zauważam, że drzewa powoli zmieniają kolory – liście z zielonych stają się żółte. Mama mówi, że idzie jesień. A tato dodaje:
– Astronomiczna jesień zacznie się jutro, 23 września, dokładnie o godzinie 11:04. Równik niebieski przecina się z ekliptyką – drogą Słońca wśród gwiazd. Słońce nie podróżuje sobie po niebie ot tak, gdzie mu wygodnie. Przesuwa się dokładnie po ekliptyce, która – choć jest wymyśloną linią – przechodzi zawsze przez ten sam obszar na niebie. Nazywamy go pasem zodiakalnym. W tym właśnie pasie świecą dobrze znane wszystkim gwiazdozbiory Zodiaku, czyli niebieskiego Zwierzyńca. Jest ich dwanaście, tyle ile miesięcy w roku. Dawno temu ludzie podzielili ekliptykę na dwanaście równych kawałków i nazwali je znakami Zodiaku. Gdy Słońce przekracza granicę dwóch znaków mówimy, że wchodzi w znak. W pierwszy dzień jesieni Słońce wchodzi w znak Wagi, ale tak naprawdę jest wówczas wśród gwiazd Panny, niedługo po przejściu z gwiazdozbioru Lwa. Spróbuję ci to pokazać. Gdzie jest wiaderko z klockami?
Szybko przyniosłam stojące za drzwiami wiaderko i wysypałam z niego klocki. Mama przysiadła się do mnie i ułożyła krąg znaków Zodiaku. Tato wziął małą szklaną kulkę i postawił ją pośrodku kręgu.
– To jest Ziemia – powiedział. – A to Słońce – wziął do ręki moją ulubioną gumową piłeczkę. – Ziemia stoi nieruchomo, a Słońce powoli wędruje wewnątrz kręgu mijając kolejne klocki. To znaczy, że Słońce widziane z Ziemi przez ludzi jest na tle albo wśród gwiazd jakiegoś gwiazdozbioru. Na razie umówmy się, że znak i gwiazdozbiór Zodiaku to to samo.
– Słońce najpierw było w znaku Lwa. Idzie dalej i wchodzi w znak Panny, aż dochodzi do znaku Wagi – i tutaj zaczyna się jesień. Rozumiesz to, Bereniko?
– A-a – potwierdziłam i kiwnęłam głową.
– Teraz będzie trudniejsza część – mówił dalej tato. – Kłopot tkwi w tym, że w rzeczywistości gwiazdozbiory Zodiaku są różnej wielkości – Panna jest bardzo duża i Słońce wędruje przez nią przez półtora miesiąca. Lew jest mniejszy – Słońce jest wśród gwiazd tworzących ten gwiazdozbiór przez około 5 tygodni, a w małym Raku przez 3 tygodnie. Najkrócej gości w gwiazdozbiorze Skorpiona – tylko tydzień. Z tego, że gwiazdozbiory mają różną długość wynika to, że znaki Zodiaku i gwiazdozbiory zodiakalne mijają się. Pierwszego dnia jesieni Słońce jest w znaku Wagi, ale w rzeczywistości świeci wśród gwiazd Panny. Dziwne, prawda?
Dziwne. Chyba jeszcze mam za małą główkę, by to pojąć...
A na koniec tato szepnął z bardzo poważną miną:
– Zdradzę ci wielką tajemnicę, Bereniko. Chcesz?
No pewnie! Aż podskoczyłam z radości.
– Gwiazdozbiorów Zodiaku jest trzynaście, a nie dwanaście. Jest jeszcze Wężownik, ale nikomu o tym nie mów. Opowiem ci o nim innym razem, w listopadzie.
Będę musiała to sprawdzić...
