Astronomia jawi się większości ludzi jako nauka dziwna, chociaż ciekawa przez swoją tajemniczość. Traktuje się ją często jako coś oderwanego od znanej nam rzeczywistości. Nie ma bowiem innej dziedziny wiedzy, która zajmowała by się większą przestrzenią i sięgała tak daleko w przeszłość – Wszechświat z definicji zawiera w sobie wszystko, co znamy. Niemal każdy człowiek na pewnym etapie swojego życia zastanawia się, jak powstał świat, w którym żyjemy, dokąd zmierza i co w odległej przyszłości stanie się z nami – ludźmi. W pogodną noc, daleko od miejskich świateł głowa sama wędruje w górę. W obliczu czarnego nieba usianego milionami gwiazd (tak się nam przynajmniej wydaje – w rzeczywistości jest ich najwyżej kilka tysięcy) pytania o początek czasu i przestrzeni, o nasz kosmiczny dom i cel istnienia nas samych oraz ludzkości jako gatunku nabierają głębszego sensu.

Astronomia nie ma ambicji odpowiedzieć na wszystkie możliwe pytania o życie, Wszechświat i całą resztę, jak powiedział pewien pisarz. Jednak tym, którzy zechcą się w nią zagłębić, oferuje wspaniałą intelektualną przygodę. Bliższy kontakt z tą jedną z najstarszych nauk owocuje głębszym zrozumieniem Kosmosu w wielkich i małych skalach, szersze i bardziej krytyczne spojrzenie na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość naszego gatunku, radość z osobistego odkrywania zagadek otaczającego świata. Dzięki astronomii można zainteresować się innymi dziedzinami nauki: fizyką, matematyką (bez nich trudno wyobrazić sobie astronomię), chemią, biologią, geologią czy obszarami z pogranicza tych nauk, na przykład szeroko rozumianą inżynierią. Astronomia jest interdyscyplinarna: skupia w sobie nauki ścisłe i humanistyczne – wielu astronomów było i jest filozofami i artystami – pisarzami, poetami, malarzami. Astronomia łączy w sobie fundamenty nauki: eksperyment w postaci bezpośrednich obserwacji i rozważania teoretyczne, będące znakomitym treningiem umysłu. Astronomia bywa zachętą do egzotycznych podróży odbywanych w celu obserwacji rzadkich zjawisk, na przykład całkowitych zaćmień Słońca.

A zatem – po co uczyć astronomii? Oto skromna, niepełna i subiektywna lista odpowiedzi na to pytanie:

• zaczynając od najbliższego sąsiedztwa naszej planety, dzięki astronomii dowiadujemy się, że Księżyc to nie tylko okrągły naleśnik na niebie, ale przede wszystkim ciało niebieskie, bez którego prawdopodobnie nie byłoby życia na Ziemi,
• Słońce daje nam życie, ale potrafi też być niebezpieczne. Jest najbliższą gwiazdą, taką samą jak miliardy innych gwiazd w naszej Galaktyce; dzięki niemu dowiadujemy się wiele o bardziej odległych gwiazdach,
• Ziemia jest w ciągłym ruchu: obraca się wokół osi przechodzącej przez bieguny geograficzne, obiegając jednocześnie Słońce. Prowadzone przez każdą wysoko rozwiniętą kulturę liczne obserwacje pozwalały na dokładne mierzenie czasu i stworzenie kalendarza, bez którego wielkie cywilizacje nie miałyby szans rozwoju,
• Wszechświat jest największym i najlepiej wyposażonym laboratorium badawczym – dzięki umiejętnemu wykorzystywaniu jego bogactw wciąż mamy coś nowego do odkrycia. Ciągła ciekawość i zadawanie kolejnych pytań oraz udzielanie odpowiedzi jest motorem napędzającym rozwój ludzkości,
• prowadzenie coraz bardziej zaawansowanych obserwacji astronomicznych wykonywanych za pomocą teleskopów naziemnych oraz instrumentów wysyłanych poza naszą planetę wymaga współpracy wielu państw i tysięcy ludzi – to uczy pracy zespołowej, zdolności do wypracowywania kompromisów i pozwala na wymianę doświadczeń,
• suma ludzkiej wiedzy wciąż rośnie. Rozpowszechnianie wiedzy technicznej i naukowej pozwala mieć nadzieję, że w razie katastrofy o globalnym zasięgu ludzkość będzie potrafiła odbudować swój potencjał techniczny. Gdyby nie astronomia, a po niej astronautyka, nie mielibyśmy dzisiaj tak rozwiniętej techniki przekazywania informacji na odległość w sposób niemal natychmiastowy.

Planetarium przenośne to niezwykła szansa dla każdego człowieka na spotkanie z piękną nauką, jaką jest astronomia. Żaden wspaniale ilustrowany podręcznik, żaden zaawansowany program komputerowy, żadne zdjęcia, wykresy i kolorowe ilustracje nie są w stanie przekazać wiedzy astronomicznej tak bezpośrednio jak planetarium, w którym wszystko dzieje się w trójwymiarze. Podróże w czasie i przestrzeni, oglądania zjawisk niedostrzegalnych w ciągu naszego krótkiego życia, dziejących się zbyt szybko albo zbyt daleko, oglądania Ziemi, Układu Słonecznego i innych zakątków Wszechświata – to wszystko umożliwia nowoczesne cyfrowe planetarium mobilne. W astronomii podstawowym narzędziem badawczym jest obserwacja – planetarium służy zatem jako swego rodzaju obserwatorium „sztucznego nieba”, do złudzenia przypominającego prawdziwe. Mało jest ludzi, którzy nie westchną z zachwytu – jeśli nie na głos, to w głębi duszy – na widok szybko zapadającej nocy i pojawiającej się nad głową Drogi Mlecznej. Gwiazdozbiory wędrują jak przed tysiącami lat, a niebo od czasu do czasu przecina spadająca gwiazda, czyli meteor. Czasami spadnie w postaci meteorytu, czyli kamienia z nieba, przynosząc nam w sobie kawałek historii Układu Słonecznego.

Przed tymi, w których planetarium rozbudzi uśpioną ciekawość, otworem stoi cały Kosmos. Wystarczy tylko wyciągnąć po niego rękę. Jeśli chcesz, by nasze mobilne planetarium Bajkonur przyjechało do Ciebie, daj nam znać.